ऑक्सिजन एकाग्रता कशी निवडावी?

ऑक्सिजन सांद्रता ही वैद्यकीय उपकरणे आहेत जी श्वासोच्छवासाची परिस्थिती असलेल्या व्यक्तींना पूरक ऑक्सिजन प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहेत. क्रॉनिक ऑब्स्ट्रक्टिव्ह पल्मोनरी डिसीज (सीओपीडी), दमा, न्यूमोनिया आणि फुफ्फुसाचे कार्य बिघडवणाऱ्या इतर आजारांनी ग्रस्त असलेल्या रुग्णांसाठी ते आवश्यक आहेत. उपलब्ध विविध प्रकारचे ऑक्सिजन कॉन्सन्ट्रेटर्स समजून घेणे रुग्णांना आणि काळजीवाहूंना त्यांच्या ऑक्सिजन थेरपीच्या गरजांबद्दल माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यास मदत करू शकते. हा लेख विविध प्रकारचे ऑक्सिजन केंद्रक, त्यांची वैशिष्ट्ये आणि त्यांचे अनुप्रयोग शोधतो.

हायड्रोजन ऑक्सिजन जनरेटर

इलेक्ट्रोलायझिंग पाण्याच्या रासायनिक अभिक्रियेद्वारे ऑक्सिजन काढण्यासाठी सतत पाणी जोडणे आवश्यक आहे. या प्रकारच्या ऑक्सिजन कॉन्सन्ट्रेटरचे सेवा आयुष्य कमी असते, ते इच्छेनुसार झुकता किंवा हलवता येत नाही, भरपूर शक्ती वापरते आणि सामान्यतः व्यावसायिकांच्या मार्गदर्शनाखाली वापरणे आवश्यक असते.

हायड्रोजन ऑक्सिजन जनरेटरचे तत्त्व म्हणजे इलेक्ट्रोलाइटिक टाकीमधील विद्युत रासायनिक अभिक्रियांद्वारे हायड्रोजन आणि ऑक्सिजनमध्ये पाण्याचे विघटन करण्यासाठी इलेक्ट्रोलाइटिक वॉटर तंत्रज्ञानाचा वापर करणे. विशिष्ट प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

• ‘इलेक्ट्रोलिसिस रिॲक्शन’: जेव्हा थेट प्रवाह पाण्यातून जातो तेव्हा पाण्याचे रेणू हायड्रोजन आणि ऑक्सिजन तयार करण्यासाठी इलेक्ट्रोलिसिस प्रतिक्रिया देतात. इलेक्ट्रोलायझरमध्ये, पाण्याचे हायड्रोजन आणि ऑक्सिजनमध्ये विघटन होते. हायड्रोजन हायड्रोजन तयार करण्यासाठी कॅथोडच्या दिशेने सरकतो; ऑक्सिजन ऑक्सिजन तयार करण्यासाठी एनोडकडे सरकतो.
• ‘इलेक्ट्रोड प्रतिक्रिया’: कॅथोडवर, हायड्रोजन आयन इलेक्ट्रॉन मिळवतात आणि हायड्रोजन वायू (H₂) बनतात; एनोडवर, हायड्रॉक्साईड आयन इलेक्ट्रॉन गमावतात आणि ऑक्सिजन (O₂) बनतात.
• गॅस कलेक्शन’: हायड्रोजन ड्रेनेज यंत्राद्वारे सोडला जातो, तर ऑक्सिजन गॅस पुरवठा यंत्राद्वारे आवश्यक असलेल्या ठिकाणी वाहून नेला जातो. ऑक्सिजन वापरकर्त्यांसाठी पाइपलाइनद्वारे ऑक्सिजन साठवण टाकीमध्ये प्रवेश करतो’.

हायड्रोजन ऑक्सिजन जनरेटर अनेक क्षेत्रात मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात:

• वैद्यकीय क्षेत्र’: अतिरिक्त ऑक्सिजन पुरवठा प्रदान करण्यासाठी वापरले जाते, विशेषत: श्वसन रोग असलेल्या रुग्णांसाठी.
• औद्योगिक क्षेत्रः कच्चा माल म्हणून ऑक्सिजन आवश्यक असलेल्या उत्पादन प्रक्रियेत वापरला जातो.
• घरगुती फील्ड’: ऑक्सिजन थेरपीची गरज असलेल्या वृद्ध लोकांसाठी किंवा श्वसनाचे आजार असलेल्या रुग्णांसाठी योग्य.

हायड्रोजन ऑक्सिजन जनरेटरचे फायदे आणि तोटे:

फायदा:

• कार्यक्षम: सतत आणि स्थिरपणे ऑक्सिजन प्रदान करण्यास सक्षम.
• सुरक्षितताः ऑपरेट करण्यास तुलनेने सोपे आणि देखरेख करण्यास सोपे.

गैरसोय:

• जास्त ऊर्जेचा वापर: इलेक्ट्रोलायझ्ड वॉटर ऑक्सिजन जनरेटर भरपूर वीज वापरतो.
• जास्त खर्च: उपकरणे खरेदी आणि देखभाल खर्च जास्त आहेत.

इलेक्ट्रोलायझ्ड वॉटर ऑक्सिजन जनरेटरचे कार्य तत्त्व समजून घेऊन, त्याचे अनुप्रयोग फील्ड, फायदे आणि तोटे, आपण हे उपकरण अधिक चांगल्या प्रकारे निवडू आणि वापरू शकता.

ऑक्सिजन समृद्ध पडदा ऑक्सिजन जनरेटर

पॉलिमर ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा ऑक्सिजन रेणूंना प्राधान्याने जाण्यासाठी परवानगी देऊन ऑक्सिजन गोळा करण्यासाठी वापरला जातो, परंतु ऑक्सिजन एकाग्रता सामान्यतः जास्त नसते, म्हणून ते दैनंदिन ऑक्सिजन थेरपी आणि आरोग्य सेवेसाठी योग्य आहे. ऑक्सिजन समृद्ध पडदा ऑक्सिजनचे तत्त्व. जनरेटर वेगळे करण्यासाठी एक विशेष पडदा सामग्री (ऑक्सिजन समृद्ध पडदा) वापरणे आहे ऑक्सिजन निर्मितीचा उद्देश साध्य करण्यासाठी हवेतील ऑक्सिजन. ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा ही आतमध्ये ऑक्सिजन रेणूंच्या उच्च एकाग्रतेसह एक विशेष पडदा सामग्री आहे, जी निवडकपणे ऑक्सिजनला जाऊ देते आणि इतर वायूंना जाण्यापासून रोखू शकते.

ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा ऑक्सिजन जनरेटरची कार्य प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:

• एअर कॉम्प्रेशन’: कंप्रेसरद्वारे हवा उच्च-तापमान आणि उच्च-दाब वायूमध्ये संकुचित केली जाते.
• कूलिंग आणि द्रवीकरण: उच्च-तापमान आणि उच्च-दाब हवा कंडेन्सरद्वारे थंड केली जाते आणि द्रव बनते.
• बाष्पीभवन पृथक्करण: द्रव हवा बाष्पीभवनाद्वारे बाष्पीभवन करते आणि वायू बनते.
• ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा पृथक्करणः बाष्पीभवन प्रक्रियेदरम्यान, ऑक्सिजनचे रेणू ऑक्सिजन-समृद्ध पडद्याच्या निवडक प्रवेशाद्वारे मूळ हवेपासून वेगळे केले जातात, ज्यामुळे उच्च-सांद्रता ऑक्सिजन तयार होतो.
• एकाग्रता समायोजन: आवश्यक मानकापर्यंत पोहोचण्यासाठी रेग्युलेटिंग वाल्वद्वारे ऑक्सिजनची एकाग्रता नियंत्रित करा

ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा ऑक्सिजन जनरेटरच्या फायद्यांमध्ये हे समाविष्ट आहे:

• कार्यक्षम: ऑक्सिजन कार्यक्षमतेने वेगळे करण्यास सक्षम.
• पोर्टेबल’: लहान आकार, हलके वजन, ऑपरेट करण्यास सोपे, कधीही आणि कुठेही वापरले जाऊ शकते.
• सुरक्षितताः ऑक्सिजन उत्पादन प्रक्रियेस कोणत्याही रासायनिक अभिकर्मकांची आवश्यकता नसते आणि कोणतेही हानिकारक पदार्थ तयार होत नाहीत.
• पर्यावरणास अनुकूलः: संपूर्ण प्रक्रिया प्रदूषक निर्माण करत नाही आणि पर्यावरणास अनुकूल आहे

ऑक्सिजन-समृद्ध पडदा ऑक्सिजन जनरेटर ऑक्सिजनची आवश्यकता असलेल्या विविध ठिकाणांसाठी योग्य आहेत, जसे की पठार, पर्वत, बेटे आणि ऑक्सिजन नसलेली इतर ठिकाणे, तसेच रुग्णालये, नर्सिंग होम, घरे आणि इतर ठिकाणे. याव्यतिरिक्त, ते औद्योगिक ऑक्सिडेशन प्रतिक्रिया, ज्वलन आणि इतर प्रक्रियांमध्ये तसेच लष्करी, एरोस्पेस आणि इतर क्षेत्रात ऑक्सिजन पुरवठा करण्यासाठी देखील वापरले जाऊ शकते.

रासायनिक प्रतिक्रिया ऑक्सिजन जनरेटर

रसायनांच्या विशिष्ट प्रमाणात ऑक्सिजन तयार करणे हे महाग आणि धोकादायक आहे आणि ते घरगुती वापरासाठी योग्य नाही.

‘रासायनिक अभिक्रिया ऑक्सिजन जनरेटर’ चे तत्त्व म्हणजे रासायनिक अभिक्रियाद्वारे ऑक्सिजन तयार करणे. त्याच्या उत्पादनाच्या संरचनेत प्रामुख्याने अणुभट्ट्या, कूलिंग सिस्टम, शोषक, गाळण्याची प्रक्रिया किंवा पध्दती आणि नियंत्रण प्रणाली समाविष्ट आहेत. कामाचे विशिष्ट टप्पे खालीलप्रमाणे आहेत:

• रासायनिक अभिक्रिया’: हायड्रोजन पेरॉक्साइड, मीठ आणि आम्ल इत्यादींसारखी आवश्यक रसायने जोडा आणि जलद रासायनिक अभिक्रियाला चालना देण्यासाठी अणुभट्टीमध्ये उत्प्रेरक जोडा’.
• ऑक्सिजन निर्मिती–: प्रतिक्रिया ऑक्सिजन तयार करते, जी अणुभट्टीतून बाहेर पडते आणि ऑक्सिजन थंड करण्यासाठी शीतकरण प्रणालीमध्ये प्रवेश करते.
• हानिकारक वायू काढून टाकणे: थंड केलेला ऑक्सिजन शोषकामध्ये प्रवेश करतो आणि हवेतील हानिकारक वायू शोषून घेतो.
• फिल्टर सिस्टमः: हानिकारक पदार्थ काढून टाकण्यासाठी ऑक्सिजन फिल्टरेशन सिस्टममधून जातो.
• प्रवाह समायोजनः शेवटी, नियंत्रण प्रणाली विविध वापराच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी ऑक्सिजनचा प्रवाह समायोजित करते.

रासायनिक अभिक्रिया ऑक्सिजन जनरेटरचे फायदे:

• कार्यक्षम आणि जलद: कमी वेळात मोठ्या प्रमाणात ऑक्सिजन तयार केला जाऊ शकतो.
• पर्यावरण संरक्षण आणि ऊर्जेची बचत’: फक्त रासायनिक पदार्थ वापरले जातात, जास्त ऊर्जा वापरण्याची गरज नाही.
• साधे ऑपरेशन: उपकरणे अत्यंत स्वयंचलित आणि देखरेखीसाठी सोपी आहेत. वापर परिस्थिती

रासायनिक अभिक्रिया ऑक्सिजन जनरेटर खालील क्षेत्रांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात:

• औद्योगिक उत्पादन’: औद्योगिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी ऑक्सिजन तयार करण्यासाठी वापरला जातो’.
• पर्यावरणीय उपचार: हवा शुद्ध करण्यासाठी आणि हानिकारक वायू काढून टाकण्यासाठी वापरला जातो.
• वैद्यकीय निगा: ऑक्सिजनचा पुरवठा करण्यासाठी आणि वैद्यकीय सेवेची पातळी सुधारण्यासाठी वापरली जाते.
• प्रयोगशाळा संशोधनः वैज्ञानिक संशोधनाच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी वैज्ञानिक प्रयोगांसाठी वापरला जातो.

आण्विक चाळणी ऑक्सिजन जनरेटर

थेट हवेतून ऑक्सिजन काढण्यासाठी आण्विक चाळणीचे शोषण आणि शोषण तंत्रज्ञान वापरणे, ते सुरक्षित, पर्यावरणास अनुकूल आणि कमी किमतीचे आहे. सध्या ऑक्सिजन उत्पादनाची ही एक सामान्यतः वापरली जाणारी पद्धत आहे.

आण्विक चाळणी ऑक्सिजन जनरेटरचे कार्य तत्त्व मुख्यतः आण्विक चाळणीच्या शोषण प्रभावाद्वारे ऑक्सिजनचे पृथक्करण आणि तयार करणे हे आहे. त्याची कार्य प्रक्रिया खालील चरणांमध्ये विभागली जाऊ शकते:

• कम्प्रेशन सिस्टीमः हवेला एका विशिष्ट दाबापर्यंत दाबा जेणेकरून हवेतील नायट्रोजन आणि ऑक्सिजन वेगळे करता येतील.
• कूलिंग सिस्टीम: संकुचित हवा आण्विक चाळणी शोषणासाठी योग्य तापमानापर्यंत थंड करा.
• शुध्दीकरण प्रणाली: आण्विक चाळणीच्या शोषण प्रभावावर परिणाम होऊ नये म्हणून हवेतील आर्द्रता, धूळ आणि इतर अशुद्धता काढून टाकते.
• आण्विक चाळणी शोषण प्रणालीः: जेव्हा संकुचित हवा आण्विक चाळणीतून जाते, तेव्हा आण्विक चाळणी हवेतील नायट्रोजन निवडकपणे शोषून घेते आणि ऑक्सिजनला जाण्याची परवानगी देते, ज्यामुळे ऑक्सिजनचे पृथक्करण आणि तयारी साध्य होते.

आण्विक चाळणी ऑक्सिजन जनरेटर अनेक क्षेत्रांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर वापरले जातात:

• औद्योगिक उत्पादनः उत्पादन कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी उच्च-शुद्धता ऑक्सिजन तयार करण्यासाठी वापरला जातो.
• वैद्यकीय सहाय्यः रूग्णांच्या उपचार आणि पुनर्वसनासाठी.
• ‘वैज्ञानिक प्रयोग’: वैज्ञानिक संशोधन आणि प्रयोगांसाठी वापरला जातो.
• पर्यावरण निरीक्षण: पर्यावरण निरीक्षण आणि संरक्षणासाठी वापरले जाते.